Katılımcı Gözlem: Daha çok "Nasıl?" lar ile ilgilenen katılımcı gözlem bu kitapta bir metod olarak ele alınacaktır. Ancak antropoloji ve sosyoloji içerisinde belirli bir tarihsel ve sosyal ortamda şekillenen ve etik yönleri tartışılan katılımcı gözleme bazı kaynaklarda bir metodoloji olarak rastlamak ta mümkündür.


Katılımcı gözlem araştırmacının olağan toplum ya da bağlamından farklı herhangi bir topluluk, kültür ya da bağlamda yürütülebilir. Bu bir Afrika kabilesi, bir hastane, bir fabrika ya da okul olabilir. Araştırmacı ilgili topluluğa katılır. Bu eylem kasıtlı ve bilgi almak amaçlıdır.
Katılımcı topluluk içerisinde yaşarken bir yandan 24 s sürekli gözlemcilik yapmaktadır. Pratikte çoğu araştırmacı bu işi katılımcılıktan çok gözlemci olarak yürüttüklerini söylerler.

ERİŞİM

1. En önce erişim sağlanıp sağlanamayacağı düşünülmelidir

2. İşe topluluktan bir üye ile samimi olup onun sayesinde içeriye girmek ile başlanabilir. Bu kişinin güvenini kazanmak çok önemlidir.

3. Eğer bu mümkün olmazsa topluluğun liderleri ve yetkililerine başvurulabilir

4. Bırakacağınız ilk izlenimler önemli olduğu için giyiminizin uygun olmasına özen gösterin

5. Özellikle katılımın ilk dönemlerinde şüphe ve merakları gidermeye çalışın

ETİK

1. Katılımcı gözleminin doğası gereki etik konular çok önemlidir. Etik meselelerini çok iyi anlamak ve dikkate almak gerekir.

KİŞİSEL MESELELER

1. Reddedilme olasılığına hazır mısınız?

2. Aylarca kendiniz hakkında konuşmadan başkalarını incelemeye hazır mısınız? (Bazı araştırmacılar bu sorunu araştırma topluluğu dışında kişiler ile düzenli iletişim kurarak aşmaktadırlar.)

3. Uzun bir dönem boyunca tarafsızlığınızı koruyup düşüncelerinizi kendinize saklayabilecek misiniz?

4. Duygusal sürprizlere hazır mısınız?

5. Hoşlanmadığınız durumlara katlanabilir misiniz?

6. İşler kötü giderse bir günah keçisi olmayı kabullenebilir misiniz?

7. Suçlu duruma düşebileceğinizi ya da sorumluluk üstlenmeniz gerebileceğini düşünüyor musunuz?

8. Rol yapabilirmisiniz?

9. Önyargılarınızı bir kenara koyabilir misiniz?

VERİ TOPLAMA ve ANALİZİ

1. Bir bilginin önemli veya önemsiz olduğu çoğu zaman veri analizi esnasında anlaşılır. Bu aşamaya kadar gerçek değerini bilmediğimiz verileri toplarız.

2. Bazen sorular sorarak bazen de sorular sorularak, bazen not alarak bazende sadece dinleyerek ve görerek veriler toplarız.

ALAN NOTLARI

1. Katılımcı Gözlemde temel veri kaydetme aracı alan notlarıdır.

2. Bu notlar olaylar, tarihler, yerler ve kişiler hakkında önemli ayrıntıları içermelidir.

3. Kullandığınız metodoloji, metodlar, veri analiz yöntemleriniz, örnekleme tekniğiniz vs bilgilerde alan notlarının içerisinde yer alır.

4. Bu notlar zamanla hipotezler ve olayların açıklamasına dönüşebilir.

5. Zamanla bu notlar sınıflandırılır ve kodlanır.

6. Kendinize ait özel bir not alma stili geliştirebilirsiniz.

7. Notlar günlük tutma şeklinde alınabilir.

8. Tüm veri toplama belgelerini (resimler, konuşmalar, kayıt ortamları vs) saklamanız gerekir.

9. Herşey sistematik olarak saklanmalıdır. Bu yüzden organizasyon becerilerinizi geliştirmek sizler için yararlı olacaktır.

10. Geliştirdiğiniz hipotezleri alan içerisindeki bilgi kaynaklarına doğrulatmaya çalışabilirsiniz.

ALANDAN AYRILMAK

1. Alan araştırmasını bitirip çalışma raporunu hazırlayacağınız zamanı iyi bilin.

2. Alandan sevimli bir şekilde ayrılmaya özen gösterin.

3. Çalışma sonrası alandaki kontaklarınız ile görüşmeye devam eden ve istekli olanlara haklarında yazılanları gönderin.

4. Bu insanlar sürekli girdi sağlayabilirler.

5. Aynı alana bir süre sonra geri dönüp takip çalışması ya da geciktirilmiş test uygulayabilirsiniz.

6. Alandaki kişilere herhangi bir şekilde zarar verecek işlerden sakının.