ETİK BİR ARAŞTIRMACI OLMA

Biz araştırmacılar projelerimizi bitirmek için başkalarının yardımına şiddetle ihtiyaç duyarız. Eğer o insanların değerli vakitlerini bize ayırmalarını istiyorsak bunun karşılığında onlara bir şey sunmamız gerekmez mi? Bu yüzden karşılık olarak katılımcılara, onlardan topladığımız bilgilere ve başka araştırmacılar ve kaynaklara en azından bir dürüstlük ve saygı borcumuz vardır. İşte buna araştırma etiği denir.

Katılımcılara Saygı Gösterme

İnsanların hayatlarına girerek verdiğiniz rahatsızlığı minimum seviyeye indirin.

Araştırmanız ile insanlarda asılsız beklentiler ve yersiz endişelere neden olmamaya çalışın.

Sürpriz ve rahatsız edici durumlara hazırlıklı olun.

Anonimlik ve gizliliğe azami ölçüde dikkat edin. Bilgileri üçüncü şahıslara aktarmayın.

Hassas ve yasalarla ilişkili konularda gizli bilgileri kanun mercilerine aktarmak zorunda kalabileceğinizi katılımcılara bildirin.

Gizli ve Aşikar Araştırmalar

Gizli Araştırma

Eskiden gizli araştırmalar bazı durumlar için tek çıkar yol olarak savunulurdu. Örneğin suç örgütleri ve çetelere ilişkin bir araştırma gizlice yürütülürdü. Ancak bu yöntem hem araştırmacı hem katılımcılar açısından güvenlik yönünden, yasallık açısından ve etik bakımından önemli sorunları beraberinde getirmektedir.

Açıktan Araştırma

Bir takım olaylar ve işlerin araştırılması bu yöntemle belki mümkün olmayacaktır. Ancak güvenlik, yasallık ve etik açısından en doğru araştırma yolu budur. Araştırmanızın amacı ve kimliğimiz açık olmalıdır. İnsanlar isteyerek ve bilerek araştırmaya katılmalıdırlar.

ETİK KURALLARI

İnsanları sizin kim olduğunuzu ve ne yaptığınızı bildikten ve bilerek ve isteyerek araştırmaya katıldıktan sonra onlara etik kurallarını anlatan bir kılavuz verilmelidir. Bunun tam olarak yeri ise mülakat, tartışma grubu veya anketin öncesidir.

Etik Kılavuzu onlara topladığınız bilgiler ile ne yapacağınızı anlatacak ve hem onlara hem de sağladıkları bilgilere saygı ve gizlilik ile yaklaşacağınız konusunda bilgilendirecektir.

Etik Kılavuzu şu konulara değinir:

Anonimlik: Katılımcılara sağladıkları bilgilerin izlenerek onlara geri dönülemeyeceğini ve bu bilgiler ise sorumlu tutulmayacaklarını göstermelisiniz. Bunu nasıl yapacağınızı açıkça anlatmalısınız(örn. İsimlerin silinmesi veya değiştirilmesi gibi). Ayrıca tutamayacağınız sözleri vermemelisiniz.

Gizlilik: Toplanan bilgilerin kesinlikle üçüncü şahıslara ulaştırılmayacağı konusunda garanti vermelisiniz. Bilgileri kötü amaçlı kişilerin eline geçmeden nasıl sınıglandıracağınızı ve saklayacağınızı düşünün. Tutamayacağınız sözler vermemeye dikkat edin.

Yorum yapma hakkı: Bazı araştırmacılar katılımcıların sonuçlardan memnun olmadığı takdirde sağladıkları bilgilerde değişiklik yapma veya tamamen sildirmek hakkının saklı olduğunu düşünür. Bir diğer grupta veriler bir defa toplandı mı bunlar üzerinde tasarruf hakkının tamamen araştırmacıda olduğunu savunur. Her iki durumda da duruşunun konusunda katılımcılar bilgilendirilmelidir.

Final rapor: Katılımcılardan istekli olanların final rapordan edinmeleri sağlanabilir. Eğer rapor çok uzun ise bir özeti gönderilebilir.

Bilgi Koruma: 1998 yılında çıkarılan ve 1 Mart 2000 de uygulamaya konulan Bilgi Koruma Yasasına göre toplanan bilgileri yasal ve doğru bir şekilde ele almak gerekmektedir. Ayrıca kişisel bilgiler gereğinden fazla saklanmamalıdır. Bilgi Koruma Yasasının bu ve benzeri kısıtlamalarına uyulacağı ayrıntılı olarak belgelendirilmelidir.

Bilgi koruma yasasına aşağıdaki adresten ulaşılabilir:

www.legislation.hmso.gov.uk

Bazı araştırmalar ayrıntılı bir etik kılavuz isterken bazıları kısa bir özet olarak sunulabilir. Yine İngiliz Sosyoloji Birliği tarafından sağlanan şu etik bilgileri kontrol edebilirsiniz:

www.britsoc.org.uk