Tarihsel araştırma geçmişteki bir kurum, birey veya fenomen’in erişilebilen en doğru ve güvenilir kaynaklara dayanarak açıklanması amacıyla yapılır. Örneğin, Cumhuriyet Döneminde İnformel Matematik Eğitimi. Bu tür araştırmalarda genellikle üç temel bölüm vardır.

ANAHATLAR
Verilerin Toplanması
Veri Analizi
Sonuçların Duyurulması

BAŞLIKLAR ve ALT BAŞLIKLAR
Verilerin Toplanması:
 Veri Kaynaklarının Belirlenmesi
Veri Kaynaklarının Değerlendirilmesi
Verilerin Toplanması
Verilerin Analizi ve Yorumlanması
 Kavramsal Çerçevenin(Ölçüt) Oluşturulması
Verilerin İndirgenmesi
Anlatımın Hazırlanması
Sonuçların Duyurulması

AYRINTILI ANLATIM
Verilerin Toplanması:
Veri Kaynaklarının Belirlenmesi: Veri kaynakları primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılır.
Birincil(Primer) Kaynaklar: Araştırma problemlerinin cevaplanmasında kullanılır. Toplantı tutanakları, kayıt ortamları(kaset, video bant, disk vb), tarihi resimler, paralar, vergi levhaları, özel günlükler ve mektuplar, devlet arşivleri, özel arşivler. Primer kaynaklar ikincil kaynaklardan daha doğru olarak kabul edilir.
İkincil(Sekonder) Kaynaklar: Araştırmanın bağlam içerisine oturtulmasını, potansiyel veri kaynaklarının belirlenmesini ve araştırma yaklaşımlarının öğrenilmesini sağlar. Fenomenler hakkında sonradan yapılan yorumları ve açıklamaları içerir. Problemlerin çözülmesinde primer kaynaklar bulunduğu müddetçe bu ikincil kaynaklar kullanılmaz.
Veri Kaynaklarının Değerlendirilmesi: Veri kaynaklarının sağlamlığı doğruluk ve tutarlılık yönlerinden tartışılmalıdır.
Kaynakların doğruluğu:
Dış Geçerlilik: Kaynakların doğruluğu dışarıdan incelenir. Orijinal kaynaklar ve devlet arşivlerine giren kaynaklar daha doğru olarak kabul edilir.
İç Geçerlilik: Kaynakların doğruluğu içeriden incelenir. Kaynak kişiler güvenilir midir? Kolayca ve isteyerek bilgi veriyorlar mı? Baskı altında olabilirler mi? Kaynak problem durumunun bağlamına uyuyor mu? Kaynakta yer alan tüm bilgiler kanıtlanabilir mi?. Bu tür sorular ile kaynakların iç geçerliliği sorgulanır.
Kaynakların Tutarlılığı:Birden fazla kaynak kullanarak sağlanır.
Verilerin Toplanması: En önemli ve yaygın veri toplama aracı sistematik ve dikkatli not tutmadır. Bu notlar tarih araştırmacılarının durumlar üzerindeki kendi duygu ve düşüncelerini yansıtmalıdır. Veriler toplanırken ve alıntılar kaydedilirken kaynaklara doğru referansların kaydedilmesi içerik doğruluğu ve zaman kazanma açılarından çok önemlidir.
Verilerin Analizi ve Yorumlanması
Kavramsal Çerçevenin(Ölçüt) Oluşturulması: Tüm tarihsel araştırmalarda bir kavramsal çerçeve oluşturulur. Kavramsal çerçeve iki noktayı içerir:
Bakış Açısı(Perspektif):
Analiz Türü:
a. Betimleyici anlatım: Tekil tarihi olguları açıklar.
b. Yorumlayıcı anlatım: Bir fenomen alınır ve içinde bulunduğu tarihi bağlamda tartışılır.
c. Karşılaştırmalı anlatım: Eş zamanlı veya farklı zamanlı fenomenler bağlamları göz önüne alınarak karşılaştırılır.
Verilerin İndirgenmesi: Tarihi çalışmalarda ciltlerle sözel veri anlamlı özlere indirgenmelidir. Bazı durumlarda tarihçiler sayısal verileri işleyebilirler.Veriler yoğun dikkat ve tekrarlı süreçler ile kalabalık sözel veriler tema, kronoloji veya başka yöntemlere göre sınıflandırılır.
Anlatımın Hazırlanması: Anlatım ardışık taslak hazırlama ve gözden geçirme süreçleri ile inşa edilir. Sonraki taslaklar daha özet ve organize olmalıdır.
Sonuçların Duyurulması
Tarihsel çalışmalarda yöntem ve gereçler gibi geleneksel bölümler bulunmaz. Bunların yerine
a. Başlık
b. Kısa Giriş: Diğer yöntemlerden farklı olarak uzun literatür incelemesi burada değil anlatım bölümünde verilir. Burada i. Araştırma Problemi, ii. Araştırmanın Önemi(İhtiyaç), iii. Araştırmacının Bakış Açısı
c. Uzun bir anlatım
d. Kısa bir sonuç bölümü